Μαρτυρικό Χωριό Κλεισούρα

Η ακριτική και ιστορική Κλεισούρα ή παλιά Βλαχοκλεισούρα βρίσκεται χτισμένη αμφιθεατρικά στο βουνό Μουρίκι. Ιδρύθηκε  κατά τον 15ο περίπου αιώνα και η ονομασία της σημαίνει το στενό  πέρασμα  σε τόπο  δύσβατο (λατιν. clausura).  Αγροκτηνοτροφικός αρχικά οικισμός αναδείχθηκε μετέπειτα σε σημαίνον κέντρο  διαμετακομιστικού  εμπορίου στον δυτικομακεδονικό χώρο με σπουδαίους εμπορικούς οίκους στις παροικίες της Νότιας Βαλκανικής και της Κεντρικής Ευρώπης. Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα ο πληθυσμός της ανήλθε στους 6.000 κατοίκους.
Συνακόλουθο της οικονομικής άνθισης υπήρξε και η πνευματική της ανάπτυξη και η ανάδειξη πλήθους λογίων και επιστημόνων από τα περίφημα εκπαιδευτήριά της (Αστική Σχολή, Ελληνικό Σχολείο/Ημιγυμνάσιο, Αλληλοδιδακτικό και Παρθεναγωγείο).
Η Κλεισούρα σηματοδότησε με την συμμετοχή της σε όλους τους εθνικούς αγώνες την ιστορία του Ελληνισμού. Στις 5 Απριλίου 1944 δέχτηκε το μεγαλύτερο πλήγμα με τη σφαγή 280 γυναικόπαιδων και την πυρπόλησή της από τα Ες-Ες ως αντίποινα για τη δολοφονία τριών Γερμανών μοτοσυκλετιστών από τους αντάρτες του Ε.Α.Μ.- Ε.Λ.Α.Σ. Για τις θυσίες της το ελληνικό κράτος την τίμησε με τον Πολεμικό Σταυρό Α΄ Τάξεως.

Στην Κλεισούρα οι επισκέπτες αξίζει να επισκεφθούν:

• το μνημείο του Ολοκαυτώματος της Κλεισούρας από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής.
• τον Ναό του Αγίου Δημητρίου, που ανακαινίστηκε το 1846 και διαθέτει ένα επιβλητικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1819.
• το Κειμηλιαρχείο της Κλεισούρας, ένα μικρό εκκλησιαστικό μουσείο που αποθησαυρίζει σπάνιες φορητές εικόνες, πολύτιμα έντυπα βιβλία, εξαιρετικά δείγματα χρυσοκεντητικής, αξιοθαύμαστα έργα εκκλησιαστικής αργυροχρυσοχοΐας και περίτεχνα ξυλόγλυπτα, καθώς και μία σημαντική συλλογή ζωγραφιστών λαβάρων του 19ου αιώνα.
• το Εθνολογικό – Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο διαθέτει μια μεγάλη ποικιλία εκθεμάτων, δείγματα της μεγάλης ιστορίας, της ακμής και του πολιτισμού της.
• τα διάσπαρτα στο γύρω δάσος γραφικά εξωκλήσια και τις μαγευτικές εξοχικές τοποθεσίες, που προσφέρονται για φυσιολατρική περιήγηση.
• τη Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου, η οποία ιδρύθηκε τον 15ο αιώνα και ανακαινίστηκε στις αρχές του 18^ου αιώνα από τον Κλεισουριώτη ιερομόναχο Ησαΐα Πίστα και σε αυτή ασκήτευσε η νεοφανής Οσία Σοφία η Ποντία.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου μπορούν να παρακολουθήσουν αλλά και να μετέχουν σε διάφορα εθιμικά δρώμενα, όπως τα «αργκουτσιάρια» (παραδοσιακά πρωτοχρονιάτικα καρναβάλια) την 1^η Ιανουαρίου, τη Γκαλιάτα (κλήδονας) την 23^η Ιουνίου, τον Τρανό Χορό και το κτηνοτροφικό παιχνίδι του Βαλμά την 16^η Αυγούστου κ.ά.
Δρ. Νικόλαος Σιώκης